निख्खर भदौरे घाम चर्कीएको छ । मधेशमा अरु वेला भन्दा भदौमा अझ वढि गर्मी हुदो रहेछ । आकाशमा वादलको एउटामात्र छिटा पनि देखिएको छैन । निलो आकाश घामले उजिल्याएको धर्ती र प्रचण्ड गर्मीको कलैयामा – म छु । हर हालतमा निराश हुनु हुदैन जीवन अर्थात आशालाई जोगाउनु पर्छ भन्ने मान्यताले डोरिएको म घरी घरी भने परिवार र मित्रहरु मिस गरीरहेको हुन्छु ।
खुशी हुने वहानहरु खोज्छु । मेरो भाग्यमा जुरेको कलैयाको पुरै स्वाद लिनु पर्छ भनेर लागेको छु । त्यसैले दिन नविराई पान खान्छु । कोही जनप्रतिनिधिले फोन गरे भोजपुरीमा जवाफ फर्काउने कोशिस गर्छु । तर शव्दभन्डारको कमीले बीचमै रोकिन्छु । अनुगमन, निरिक्षण र अवलोकनकालागि कलैयाका सवै गांउहरु पुगेको छु । भारतसंग सिमा जोडिएका १० र २० नंवर देखि जितपुर सिमरासंग सिमा जोडिएका २३ नंवर वडासम्म पुगेको छु ।
कसैले दिएको सामान्य निमन्त्रणालाई पनि ठुलो ठानेर नै उपस्थित भएको छु । विवाह, गृह प्रवेश हुन या, हकिका – (हिन्दुहरुको छैठी जस्तै मुस्लीम समुदायको हकिका ) सवैमा उपस्थित भएर फरक संस्कृतिको स्वाद लिएको छु । र हिन्दु वहुल भएको यो ठांउमा म भने सर्वधर्म पालन कर्ता भएको छु । भदौको ६ गते वकर इद आउदैछ । मुस्लिमहरुको दोश्रो ठूलो चाड यसलाई स्थानीयले कुर्वान पनि भन्छन । कुर्वानमा के धनी के गरिव सबैकोमा अनिवार्य मासु पाक्छ । हर वखत मासु मुस्लिमहरुको विशेषता हो ।
धेरैले वकर इदकालागि मेरो टाइम वुक गरीसकेका छन । यो सकिएपछि वल्ल काठमाण्डौ जानुपर्ला भन्ने प्लानमा छु । कलैयामा तुलनात्मक हिसावले फोहर वढि छ । त्यसैले यंहाको मेरो आधारभूत प्राथमिकता सरसफाइमै रहेको छ । जसमा स्थानीयवासी, दल, सुरक्षा निकाय र प्रशासनले पनि सहयोग पुर्याएका छन । आजै विहान मात्र सय वढि सुरक्षाकर्मी र त्यती नै संख्यामा अन्यको सहभागीतामा रामजानकी पोखरीको सरसफाई सम्पन्न भयो । म वस्ने घरवाट यो पोखरी प्रष्ट देखिन्छ । अहीले आखा तिरमिराउने घाममा पनि पोखरी र पिपलको रुख झ्यालवाट प्रष्ट देखिएको छ । सफा पोखरीले सन्तोष दिएको छ ।
घाम ढल्केपछि फेरी पोखरीको निरिक्षणमा जानु छ । विहान सवैरै उठेर सरसफाइको व्यवस्थापन लगायतको काम सक्दा झन्डै १० वजेको थियो । आफ्नै कोठा र लुगाको सरसफाइपछि धेरै वेर पुराना आन्चलीक गीत सुनेर विताए । सवैजसो पत्रपत्रिका पढिसक्दा अपरान्ह भएको छ ।

आजैमात्र मेरो लेखनको सहसचिव र उपसचिव प्रश्नोत्तर काठमाण्डौवाट आईपुगेको छ । फाइनल गरेर हिडेपन ओरिजीनल वुक वल्ल हेर्न भ्याएको छु । धेरै साथीहरुले फोन या सामाजिक सनजालवाट पुस्तकको प्रशंसा गर्दा फुरुक्क भएको थिंए । आफ्नो सिर्जनालाई सन्तानलाई जत्तिकै माया लाग्दो रहेछ । धेरै वेर ओल्टाइ पल्टाइ गरे । कतै विग्रिहाल्यो की भनेर भूमिका पढे । लेआउटमा हिमालजी, प्रकाशनमा गणेश जोशी र सवैकाममा विमलाको योगदान फेरी सम्झीए ।
म भन्दा छोरी आसिएकी छ । हाम्रो तिर कसैको याद आउनु, संझीनु या भेट्न मन लाग्नुलाई असेट भनेजस्तो पूर्वतिर नियास्रो भन्ने चलन छ । शव्दमा जे भनेपनि भावनामा एउटै हो । आमालाई ममी, मा, बई या माङ जे भने पनि मातृत्व एउटै हो । छोरीले बाबा कहिले आउने भनेर फेरी भावनामा तरंग ल्याउछी । आमालाई विर्घातिर वेला वेला फोन गरेर खवर लिइरहन्छु । सन्चै छु आत्तिनु पर्दैन भनेपछि वल्ल मन शान्त हुन्छ । उमेर छिप्पीएपछि सवैभन्दा वढि चिन्ता स्वास्थ्यको नै हुदो रहेछ । सबिनासंग अरु रिपोर्टिगं लिइरहेकै छु । वल्र्डलिंकको फास्ट इन्टरनेट छ । जसले गर्दा देश विदेशमा रहेका अनेक मित्रहरुसंग सम्पर्क मै छु । यो पल्ट कलैया वसाई अली लामो रह्यो त्यसैले पनि मैले काठमाण्डौलाई घरी घरी मिस गरीरहेको छु ।

पिक आवरमा रहेका कक्षाहरु, संचारमाध्यम लगायतका सम्वन्धहरु र पारिवारीक भेटघाटकालागि काठमाण्डौले मेरो अधैर्य प्रतिक्षा गरेको छ । जहिले रसाउने नाक अहिले वन्द भएको छ । कलैयाको सबैभन्दा ठूलो उपलव्धी यही नै हो । वसाई सहज नै छ । कार्यालयको कामकाज नियमित हुदैछ, र अव कर्मचारी टिमले पूर्णता पाउदै छ ।
अधिकार प्रत्यायोजनपछि म दैनिक प्रशासनीक काम भन्दा व्यवस्थापकीय काममा लाग्न पाएको छु । विहान सफा गरेको पोखरीको डिलमा, पिपलको रुख मुनी केही युवाहरु सितल खाइरहेका छन । आफ्ना कामले सार्थकता पाउदा सन्तोष मिल्दो रहेछ । त्यस्तो काम गर्ने अवसर दिएर कलैयाले मलाई गुन लगाइरहेको छ ।

पूर्व तयारी विनानै भारतको भ्रमण गर्ने ठुलो इच्छा थियो । म लामा रेलका झ्यालवाट परका गांउहरु नियाल्न चाहन्थे । वाट्रे, वाट्रे भन्दै आउने विक्रेताहरुसंग पानीका वोतलहरु किन्न चाहन्थे । केही मिनेटकालागि रोकिने रेल्वे स्टेशनमा ओर्लिएर हतार हतार गरम गरम शमोसा खान चाहन्थे । प्रदेश र स्ेटशन पिच्छे फरक फरक स्वाद लिन चाहन्थे । राजस्थानी पहिरन हुन या केरलाका फरक पोशाकमा सजिएका मानिससंग सामुहिक तस्विर लिन चाहन्थे । फरक फरक समुद्री किनाराको सन्ध्या कालिन चर्या नियाल्न चाहन्थे ।
परम्परागत मन्दिर र दरवारको अवलोकन गर्न चाहन्थे । देश विदेशका विकास, उन्नती र प्रगति देखेपनि छिमेकको अवस्था थाहा नपाएको म भारतले केही दशकमा गरेको परिवर्तन हेर्न चाहन्थे । असारमा काम सकाएर फुर्सदिलो वनेको स्थानीय निकायको कमर्चारी म, नहुने सरुवाको चक्करमा सिंहदरवारको फेरो लगाउन भन्दा छिमेकी भारतको चक्कर काट्ने निधोमा पुगे ।
कतै कँन्फर्म भएको त कतै वेटिङमा रहेको रेलको टिकट खल्तीमा राखेर म निस्किए मित्र राष्ट्रको अनौपचारिक भ्रमणमा । मलाई खासमा स्कुले जीवनपछि भागेर कलकत्ता पुगेको स्मृतिलाई पुर्नताजगी दिनु थियो र हेर्नु थियो यो दुई दशकमा भएको भारतको परिवर्तन ।
भारतीय नंवरप्लेटको गाडीमा कलैयावाट ९ घन्टा जति हुइकिएपछि आयो पटना वजार । भारतका २९ राज्मध्ये सवैभन्दा पछाडी परेको र अविकासको नमुना मानिने विहारको पटना हालमा परिवर्तन हुदै थियो । १९८० मा इन्दिरा गान्धीले वनाएको गंगा नदीमाथिको पुल जिर्ण भएकाले पुननिर्माणका क्रममा रहेकाले झन्डै २ घन्टा त्यही पुल क्रश गर्न लाग्यो ।
गोवा र वैगलुरु भ्रमण
पटनाको रेल स्टेशनवाट गोवाकालागि रवाना हुनु पर्ने म झन्डै १ घन्टाको कष्टपूर्ण पर्खाईपछि दोश्रो श्रेणीको एसी कोच तर्फ लागे । पानी परेर वेहाल भएको पटनामा मट्कामा चिया खान नपाएपनि एक चक्कर भने मार्न भ्याएको थिए । भारतीय रेलको एसीको पहिलो अनुभव थियो मेरो । झन्डै ४८ घन्टाको एकोहोरो यात्रापछि म पुगे भारतको पर्यटकीय राजधानी गोवामा । रेलको एउटै डिव्वामा भएका पटनाका व्यवासी शिवाजी र उनको साथमा रहेका २ जना पत्रकारहरुसंगको अन्तरंग मुलाकातले गोवाको वसोवास भने टुंगो लाग्यो । सिजनमा खुट्टा राख्ने ठांउ नपाइने गोवा भने यो वर्षादको सिजनमा वन्द जस्तै हुने रहेछ ।

सिरडीमा साईवावाको दर्शनमा हिडेका शिवाजीको गोवामा विलासी होटल समेत रहेछ । उनैको मद्दतले अत्यन्तै न्यून मुल्यमा झन्डै २ दिनको गोवाको पाहुना वने म । गोवाका बीचहरु भ्रमण गर्ने क्रममा आफुले काम गर्ने होटल अफ सिजनकालागि वन्द भएर वर्दिया फर्किन लागेका २ जना नेपाली मित्रहरुसंग भेट भयो ।
बीच घुमाउने, मिठो खाना पाइने ठांउ चिनाउने काममा वर्दीयाका नेपाली दाजुभाईले राम्रै सहयोग गरे । झन्डै सिंगापुरको झल्को आउने गोवामा अफ सिजन भएकाले घरहरु वन्द छन । होटलहरु सुनसान छन । सडकमा गाडी यत्र तत्र छरिएका छन । वर्षादको समयमा गोवा वस्ती उठेको गांउ घरजस्तो शुनसान हुदो रहेछ ।
गोवाको २ दिने वसाईपछि मलाई कलियुगमा कुख्यात विजय माल्यावारे जान्ने मन थियो । खरवौ सम्पतिका मालिक र हाल टाट उल्टिएपछि वेलायतमा हिरासतमा रहेका माल्याको वैग्लुरु पुगे म । झन्डै २० घन्टाको यात्रापछि पुगेको शहर वैग्लुरु गजब लाग्यो । दक्षीण भरातीय फिल्मका लागि प्रखयात वैग्लुरुको केही पर्यटकीय ठांउहरु भ्रमण र विजय माल्यासंग जोडिएका केही रोचक ठांउ र व्यक्तिहरुसंगको भाला कुसारी पछि म लागे संसारकै सवैभन्दा धनी र दर्शनार्थीको घुइचो लाग्ने तिरुपति वालाजी दर्शन गर्न ।
तिरुपति वालाजी दर्शन
वैग्लूरुवाट झन्डै ८ घन्टाको रेल यात्रापछि पुगियो तिरुपति । वालाजीकै कारणले वसेको शहर तिरुपतिवाट झन्डै एक घन्टाको वस यात्रापछि वालाजी मन्दिर भएको डांडामा पुगिन्छ । प्रतिदिन लाख भन्दा वढि दर्शनार्थी ओइरिने वालाजी दर्शन गर्न नेपालीका लागि छुट्ै अनलाईन पासको व्यवस्था छ ।
अनलाईनमा फाराम भरेर टाइम वुक गराउनेहरुले झन्डै ६ घन्टाजति लाईनमा वसेर दर्शन गर्न पाइन्छ भने सर्वसाधारणको हुलमा मिसिनेले कम्तिमा १६ घन्टा लाइनमा वस्नु पर्दो रहेछ । वालाजी ट्रष्टले उपलव्ध गराएको प्रतिदिन रु ५० को फ्ल्याटमा सामान राखेर म पनि लागे वालाजी दर्शनको लाईनमा । खाली पेट स्नान, जप र ध्यानपछि दिउसो १ वजे शुरु भएको दर्शनार्थीको लाईनमा वस्दै, उभिदै, वाटेमा सुत्दै भोलीपल्ट विहान ५ वजे वालाजीको दिव्य दर्शनको शौभाग्य मिल्यो ।

झन्डै १६ घन्टाको लाइनपछि पनि मनमा थकान या शरिरमा आलस्यता केही थिएन । हजारौ दर्शनार्थी सहितको लाइनमा लागेर केही क्षणकालागि वालाजीको दिव्य दर्शन भयो । यो कम्ती भव्य थिएन । भारत भ्रमणको आलस्यता, दुख र पीडालाई यही एक दर्शनले सितल वनाएको थियो । संसारकै सवैभन्दा धनी, हजारौ पुजारीले पुजा पाठ गरीरहेको र हजारौ सुरक्षाकर्मी रहेको यो विशाल मन्दिर सुनै सुनले वनेको छ । सहायक मन्दिरहरु चांदीले वनको छन । मन्दिरको पर्खाल, छाना, द्धार सवै सुनै सुनले सजिएका छन ।
वालाजीलाई छोएर दर्शन गर्न पाइदैन केही मिटर परैवाट दर्शन गर्नुपर्दछ । भेटी चढाउन छुट्टै व्यवस्था गरिएको छ । चढाइएका नोट र सिक्का गन्न मानिस र हातले संभव नभएकोले सवै नोटहरु मेसिनवाट गन्ने व्यवस्था मिलाइएको छ । सिक्का वजन अनुसार मुल्य निर्धारण गरिदो रहेछ । दैनीक करोडौ शंकलन हुने दान पेटीकामा कतिले स्वर्ण असर्फी, मुद्रा चढाउदछन त्यो गनेर साध्यपनि छैन ।
लाखौको उपस्थिति रहने मन्दिरमा भागदौड नहोस आदि इत्यादी समस्या नाआओस भनेर वलियो सुरक्षा प्रवन्ध र आवस्यक वन्दोवस्त मिलाइएको छ ।
कलीङ कलकत्ता
वालाजी दर्शनपछि म लागे कलकत्ता तर्फ । चेन्नेइवाट झन्डै २ दिन र रातको रेल यात्रापछि खड्कपुर स्टेशन कलकत्ता पुगियो । खड्कपुर रेल्वे स्टेशन संसारकै सवैभन्दा ठूलो स्टेशन भएको कुरा सामान्य ज्ञानमा सवैले पढिएकै छ । विहानै रेलवाट उत्रिएपछि म लागे शालिकराम दाईको खोजीमा । मलाई स्कुले जीवनपछि एसएलसीको रिजल्ट नआउदै कलकत्ता पुर्याउने शालिकराम दाई र एमके आइरन एन्ड स्टिल भिजीट गर्नु मेरो ठुलो इच्छा थियो । दुवइमा रहेको सन्दिपसंग नंवर लिएपछि मैले दाईलाई ठेगाना सोधे र लागे वेलगाछी ओ रोड तर्फ । भारतको पुरानो राजधानी कलकत्ता भारतका चार महानगर मध्येको एक हो ।

जनसंख्या, भुगोल र इतिहासमा ठुलो भएपनि सरसफाइमा भने यो नगर अली पछि छ । कलकत्ताको पंहेलो ट्याक्सीमा एमके आइरन एन्ड स्टिल पुग्दा २ जना वंगाली गार्डहरु रहेछन । शालिकराम दाईको नाम लिएपछि गार्डले पनि मित्रवत व्यवहार गरे । केही क्षणमै शालिकराम दाई आउनुभयो ।

मैले केही महिना विताएको ठांउ उस्तै लाग्यो । अवलोकन पछि मट्कामा चिया खाने रहर भने शालिकराम दाईसंग पुरा भयो । त्यति वेलाको मेरो स्मृतिमा जोडिएका केही पात्र र घटनाहरुको कुराकानीपछि म लागे कलकत्ता शहर घुम्न । कलकत्ता कालीको दर्शन, भिक्टोरीया र हवाडा व्रिजको अवलोकन पछि म सोही दिनको रेलमा फर्किए पटना ।

पटनावाट नाइटवसको टिकट लिएर रक्सौल आउदासम्म भ्रमण भन्दा रेल या वसमा विताएको समय वढि भएछ । भ्रमण रमाइलो हुन मन मिल्ने मित्रहरुको टिम, पूर्व निर्धारित सेड्युल र कन्फर्म टिकट हुनु पर्ने रहेछ भन्ने पाठ भने सधैका लागि यो भ्रमणले सिकायो ।

पानी दर्किनु र म फर्किनु एकै साथ भएको छ, कलैयामा । हप्ता दिन लामो राजधानीको वसाईपछि फर्किएको कलैयामा यतिको सितल नहुदो हो त मन अडिन गाहे हुन्थ्यो पनि । पानीले राहत दिएको छ यतिवेला समग्र मधेशलाई । अवका केही दिन पुराना रुटिनमा अभ्यस्त हुन मलाई समय लाग्ने छ । हप्ता दिन लामो काठमाण्डौ पछि फर्किएकाले पनि होला पुन नौलो लागेको छ कलैया । अवका केही दिनमा फेरी यो पुरानै र परिचित लाग्ने छ ।
हुनत मोती वागमा कोठा सरी सकेपछि कलैयाको शुन्दरताको परख गर्न पाएको छु यतिवेला । रामजानकी मन्दिर कोठा वाटै देखिन्छ । माछाको डुवुल्की हेर्न पोखरी मै पुग्नु परेपनि पानीको सितलता झ्यालवाटै लिन पाएको छु । नंया सवारी साधन भित्रिएपछि यात्रा सहज भएको छ । चालक रेगु महतो नंया ठांउको नंया जानकारी पस्किन सिपालु छ ।
सर यंहा राजाले बाघवाट दाई लगाउथे रे अली वढाई चढाई गर्दै सुनाउछ रेगु । रेगुको कान्छो छोरो राजेश मेरो सहयोगी छ । सर म पनि लोकसेवा पढेर सर जस्तै हुन्छु घरी घरी केटो जोसिन्छ । म पनि चाहन्छु यो मधेशको कलिलो ठिटोपनि लोकसेवाको प्रतिष्पर्धामा दरीयोस । सिकोस, लडोस, भिडोस र जागिर खाओस ।
सुदिप भुजेलले मेरो भान्सा सम्हालेको छ । खाना ठिकै वनाउछ यो भाईले । वाणिज्य वैंकको ज्यालादारी कर्मचारी सुदिप विहान वेलुकाको मेरो भान्साको कमान्डर हो । विहानमा केही हुल वडा अध्यक्ष र नगर सभा सदस्य मेरोमा आइपुग्छन । उनीहरुसंग गफिदै चिया खानुको मजा वेग्लै छ । वल्र्ड लिंकको डाटा स्पिडमै कुदेको छ । जसवाट देश विदेसमा रहेका तमाम मित्रसंग जोडिन पाएको छु म ।
यो समाजको चरित्र भने फरक छ । महिलाहरु दोश्रो दर्जाका नागरिक जस्ता लाग्छन हर घरमा । इज्जतका खातिर कुनै वावुले छोरीको गला दवाउन वेर लाग्दैन । अधिकांश महिला हिंशाका घटनाहरु आइपुग्छन नगरपालिकामा । न्यायिक समिति गठन भएको छ । समितिलाई सशक्त वनाउन म पनि लागि परेको छु । जसले महिला हिंशा अन्त्य र अधिकार रक्षा गरोस भन्ने मेरो चासो हो ।
सांझको सिमसिमे पानीमा छाता ओडेर भरत चोकको फन्को लगाए । शहरमा आपको विगिविगी भने हटेको रहेछ । धेरै दिनपछि पान चपाउदै पोखरीको फन्को लगाउदा पानी गजवैले दर्कीयो । म वरु छातामा थिए जेन तेन जोगिए । भुजेल भाई निर्थुक्क भिज्यो ।

सहयोगी भाईलाई भिजाएर साझको घुमाइमा मन जमेन । वेलैमा फर्किएर हाते कम्प्युटरमा औला डुलाउदै छु । हप्ता दिन लामो काठमाण्डौ वसाईवाट आजै फर्किएकाले होला शहरसंगको साइनोलाई पुर्नताजगी दिन एक चक्कर मारे शहरको । हप्ता दिनको काठमाण्डौ वसाई अत्यन्त व्यस्ततामा वित्यो । यही बीचमा केही उल्लेख्य कामहरु भए । उपसचिव र सहसचिवका कक्षाहरुमा नंया मित्रहरुसंग परिचय गर्ने मौका मिल्यो । चैतन्य, एमपिए, एपेक्स र कोलम्वीयाका तयारी कक्षाहरुमात्र होइन, उपसचिव र सहसचिवको प्रसनोत्तरको कितावको काम सकयिो । केही महत्वपूर्ण भेटघाटहरु भए ।
अवको कलैया वसाई पूर्णरुपमा कार्यालयको कार्यसम्पादनमै वित्नेछ । यसबीचमा व्लगको नियमित अपडेट त छदैछ ।

कलैयाको हेर्न लायक ठांउः प्रसिद्ध रामजानकी मन्दिर र पोखरी । पोखरीको डिलको पिपल अहिले ठूलो भइसकेको छ । यो गुगल तस्विर पुरानो हो ।
घरी घरी भुइचालो गएझै लाग्छ । कलैयाकै सवैभन्दा अग्लो घरमा रहेको होटल भएर होला । वाटोमा अली वढी लोड लिएर गाडी हिड्दा थर्कन्छ । कलैया भान्छा घर विहान सांझ खाना खाने मुकाम भएको छ । उदयपुरतिरका वस्नेतले भोजपुरकी राईनीलाई भित्र्याएपछि यो भान्छा घरको चुलो वल्न शुरु गरेको रहेछ ।
भान्छा घरकी छोरी मेरै छोरी उमेरकी छ । रसिका नामकी त्यो वालिका अली वढि मोवाइलमा गेम खेल्छे । हाम्रा धेरै केटाकेटीहरु मोवाइलको यस्तै लतमा फसेका छन । जसले आफ्नो उमेर र श्रृर्जनशिलतालाई कोपिलामै निमोठेको छ । कहिले कांही लाग्छ मोवाइल, युट्युव र यी सामाजिक संजाल यति सुलभ भैदिएका भए र वालककालमा ती चिज हाम्रो पंहुचमा भएका भए हामी पनि यति श्रृजनशिल हुन सक्दैनथ्यौ ।
होटलको वास सकिएको छैन । लाग्छ होटलकै वासवाट कलैयाले मलाई विदाई गर्ने छ । सरकारी सम्पति सकेसम्म जोगाउ भनेर नै होटलको सस्तो विकल्प खोजिएको हो । कलैयाको कठिनाई उस्तै छ तर काम गर्ने उत्साह घटेको छैन । स्टाफ कलेजका अफिस अट्याचमेन्टमा आएका साथीहरु गएपछि एक प्रकारको रित्तता भरिएको छ । अफिसको काममा सघाउनुका अलावा उनीहरु मेरा साथी जस्ता थिए । कुनै दिन कांही घुम्न जादा साथी, साझमा चौरमा डुल्ने साथी र कलैया भान्छा छरमा खाना खाने साथी ।
कलैया भान्छा घरले गांउघरको स्वादमा खाना खुवाएर कलैया वसाई कलरफुल गराउन मद्दत गरेको थियो । गांउमा आमा विरामी भएपछि वस्नेत दम्पती सटर तानेर आमाको उपचारमा हिडेका छन । विहान वेलुका भान्छाघरमा हुने रौनक हराएको छ । केही यहाका नियमित ग्राहक कर्मचारीहरु विलखवन्दमा परेका छन । म भने कलैया इनको भान्छा घरमा सेवा लिइरहेको छु । मलाई कलैया इनको स्वाद त्यति जम्दैन । नजमेर के गर्नु विकल्प पनि छैन ।
विश्वकप फुटवलले दैनिकीमा प्रभाव पारेको छ ।
राती ढिला र विहान ढिला भएको छ । सिद्धेश्वर परिसर र क्रिकेट मैदानको चक्कर साझमा लगाउने गरेको छु । अहिलेको अस्थायी साथी भएको छ कलैया इन होटलको म्यानेजर अमित चौधरी । मेरो स्वभावसंग यो भाई परिचित छ त्यसैले चियाको सुर्कीसंगै वट्टा लिएर हाजिर हुन्छ । वजारमा आप यत्रतत्र छन । दिनहु मूल्य उतार चढाव भइरहन्छ ।
म सकेसम्म कार्वोहाड्रेड नहालेको आपमा जोड दिन्छु ।
सिन्डीकेट हटाए वापत राजनीतिक कोपभाजनको सिकार भइ यातायात मन्त्रालयको वरन्डामा थन्काइएका रुप नारायण सर फोनमा भन्नुहुन्छ आप धेरै नखानुस है मोटाइन्छ । यस्तो छरितो र फुर्तिलो शरिरमा पेट नलागोस भनेर स्वाद मिठो लाग्दा लाग्दैपनि आपमा कम जोड दिएको छु । जिउन जान्नु पर्छ सवै ठाउका जीवनहरु स्वादिला हुदा रहेछन । कलैया वसाईले सिकाएको प्रमुख पाठ हो यो ।
अव त अली अली भोजपुरी वोल्न जान्ने भएको छु । वुझ्न भने पुरै सक्ने भएको छु । वडा नं. ४ का वडाध्यक्ष जलाउद्दिन मन्सुर मलाई दिनको दुईपटक नभेटी छोड्दैनन । उनीसंगका घुमफिर र सहकार्यपनि रमाइलो लाग्दै गएको छ । कलैया वासीले आफ्ना रिचुअल पर्वमा मलाई पनि संझन्छन । त्यसैले म साझा भएको छु । भर्खरै इद सकियो अव वकर इद आउदैछ । म एक्साइटेड छु वकर इद मेरो जीवनमै पहिलो पटक सेलिव्रेसन गरेको पर्व हुनेछ ।
संसार गोलो छ र नेपाल सानो छ । त्यसैले अहिलेको भर्चुअल वल्र्डमा साना साना कुरा पनि शेयर हुन्छन । कलैयाका मेरा साना प्रयासहरु पनि काउन्ट भएछन । मन्त्रालयले फोन गरेर तपाइको कामकोलागि पुरस्कार स्वरुप चाइना मनोनयनमा पर्नु भएको छ भन्छ । आजको दिनमा चाइना भिजिट ठूलो कुरा होइन । तर कामको मुल्यांकन गरेर गरिएको यो मनोनयन मेरा लागि लाख भएको छ ।
शुरुमा सिर्जनशिल काममा वढि व्यस्त भएपनि अहिले साल तमामीले गर्दा रेगुलर कामा वढि व्यस्त भएको छु । व्लग नियमित नभएकोमा यसका श्रद्धेय पाठकको माया मिसीएको गुनासो छ । म मेरा महान पाठकहरुलाई निराश तुल्याउन चाहन्न । त्यसैले शनिवारको सदुपयोग गर्दै तपाईका संझनाहरु अक्षर मार्फत अभिव्यक्त गरेको छु ।
आजको मौषम वडा वेइमान भएर गएको छ । विहान ढिलो उठे ।

कलैयाको सेकुवाः कुनै वेला २० रुपैया झीर पाइने कलैयाको सेकुवा सुकदेवकोमा झीरको ५० पुगेको छ ।
पत्रिका लिन पसल पुग्दा घामको चहकले आखा तिलमिलाए । यसो खुट्टा तन्काएर रामजानकी पोखरीको डिलमा धेरै वेर टोलाए । धार्मिक पोखरी भएकाले माछा मार्न मनाही छ यंहा । माछाहरु प्रशस्त छन । डिलमै पनि आइरहन्छन । पिपलको वोट छेउको पोखरीमा धेरै वेर एकान्तमा वस्नुको मजा नै वेग्लै, यही मजा लिएर म निस्कीए । लाग्छ यसैले पनि स्फुर्ती वढाउछ । खुसी हुन ठूला कारणहरु चाहिदैनन । सामान्य सितलताले दिने खुसी, सरल रुपमा सेवा दिदा सामान्यजनले दिने खुसी, सामुहिक हितकालािग आंट गरेर काम गर्दा मनले दिने खुसी यीनै खुसीहरु जोडेर वसेको छु म कलैयामा ।
दुखी हुनका लागि सयौ कारणहरु छन । तर म खुसी हुने हजारौ साना कारणहरुमा रमाएको छु ।

हमार विकास खोई: कलैया उपमहानगरपालिकामा विकासको वहसमा भाग लिदै सरोकारवालाहरु ।
कलैयाको वसाई रंगीन हुदै छ । कलैया डायरी प्रति धेरैले फरक फरक टिप्पणी गरेकाले, कोहीले फोन मार्फत समेत “दुख पाउनु भएछ है बीचरा” समेत भनेकाले यो आलेख तयार पारेको छु ।
म पहिलो पोष्टीगंमा कलैया जान लागेको खवरपछि, “गाहो छ । जोगिनु होला है । तपाइलाई त गार्हो हुने भयो” भन्ने केही शुभेच्छुकका शुझाववाट म बीचलीत भइन । जागीरे जीवनमा म कुनै नौलो ठांउ जान चाहन्थे, नंया काम गर्न चाहन्थे र नंया मानिसहरुसंग सहकार्य गर्न चाहन्थे ।
जुन अवसर मेरा लागि कलैयाले जुराइदिएको छ । जुन अवसर कलैया वासीले जुराइदिएका छन । परिवेश फरक छ प्रवृति फरक छैन । मानीस फरक छन मानवीयता उस्तै छ । भुगोल फरक छ तर देश एउटै छ । त्यसकालागि कलैया र यंहाका वासिन्दा प्रति म कृतज्ञ छु ।
वास होटलको छ । तर व्यवहार आत्मिय छ । मलाई खाना खुवाउने वब्लु भन्छ “सर आम खानुस हजुर त मेरो साथी कृष्नको सर पो हो त” । कृष्न मेरो सहयोगी हो । पान खिलाउने जलालुद्दीन चाचा भन्नुहुन्छ । “अरे वाफरे यस्तो गर्मीमा आउनु भएको छ । ठन्डा पीलिनुस ।” यंहाका फरक फरक व्यक्तिले दिएको आत्मियताले मनोवल वढाएको छ ।
जनप्रतिनिधिहरु नंया छन । केही अपेक्षहरु नंया छन त्यसैले कर्मचारीले केही दवावको महशुस गर्नु त ठिकै हो । तर आत्तिने अवस्था छैन । उनीहरुका पनि केही कठिनाई छन त्यसलाई वुझिदिनु पर्दछ । वस समस्या समाधान हुन्छ । स्थानीय निकायमा काम गर्दा वास्तविक समस्यासंग नजिकिने मौका पनि हुदो रहेछ । जुन मैले अनुभव लिने मौका पाएको छु ।

मै नाचे छमछमीः कलैयाको त्रिचन्द्र कलेजमा आइतवार सांझ सेनाको सास्कृतिक कार्यक्रममा सहभागीहरु ।
विहान क्लीन कलैया अभीयान, वेलुका स्टाफ कलेजवाट आएका नंया अफिसरहरुसंग घुमघाम गजवै चलेको छ ।
काठमाण्डौ रहुन्जेल विहान वेलुकाकै क्लास र आपाधापीमा गुज्रेको जिन्दगीले अहिले गुन माने जस्तो लागेको छ । हिजो सांझ धेरैपछि त्रिचन्द्र स्कुल कलैयाको चौरमा आर्मीले देखाएको सास्कृतिक कार्यक्रम हेरेर फर्के । स्टाफ कलेजका साथीहरु त दिल खोलेर डान्स गरे । यो टोलीको यादव राउत क्रिएटीभ लाग्छ मलाई । जीवनमा यस्तै सिर्जनशिल युवाले नै केही गर्छन ।
भरत चोकवाट यसो पस्चिम गयो उही शुकदेवको पुरानो सेकुवा पसल छ । यसो पूर्वतिर गढिमाई जाने वाटो हिड्यो जलालुद्दीन चाचाको पान पसल छ । यसो उत्तरतिर हिड्यो शिद्धेश्वर मन्दिर र गजवको क्रिकेट मैदान छ । भोजपुरी लवजमा वोल्ने सवैको अजव ताल छ । म रमाएकै छु तैपनि गुनासो गर्नेहरु देख्दा लाग्छ जीवन जीउन नजान्ने अस्थिपन्जरहरु मनमा अनेक कलुसित भावना वोकेर हिड्छन । काठमाण्डौमा वस्नेलाई भन्दा नेपाल भारत सिमाना जोडिएको महेशपुर गांउमा वस्नेलाई नेपालको माया छ । २४ घन्टा वत्ती आइरहने सिंहदरवारमा वस्नेलाई न्दा ४० डिग्रीमा पनि छिनछिनमा वत्ती जाने सिर्सियामा रहनेहरुलाई विकासको लालसा छ । तर कथित विद्धान ठहराउदो देहातलाई हेप्छ ।

विस्तार हुदैछ चेतनाः चर्पी प्रयोग गर्न भोजपुरीा लेखिएको शन्देश । नगरपालिका छेवैको भित्तामा ।
म पटक्कै सहमत छैन त्यस्ता बीचारवाट । हो मेरा कारणले केही कामचोर कर्मचारी परेशान छन । त्यसको विकल्प उनीहरु सुध्रिनु हो । यो मूल्यसंग मैले संझौता गर्ने छैन । डाइभर रघु र सहयोगी कृष्न भाई परिवार जत्तिकै लाग्न लागेका छन । केही फुर्सद मिल्यो त टिपिकल ठांउ र वस्तुमा पुर्याउछन । यस्तै छ साथी कलरफुल कलैयाको हाल ।

लामो जागिरे जीवनमा पहिलो पल्ट राजधानी वाहिरको अनुभव लिदैछु । पुग्न भ्याएको छैन सानी छोरीले “बाबा कहिले आउनुहुन्छ?” भन्न शुरु गरीरसकेकी छ । एक्लै उखरमाउलो गर्मीमा हान्निएर तराइ झर्नु पर्दा खिन्न नलागेको कंहा हो र । तैपनि ठिकै छ भन्दै म बाराको कलैया आइपुगेको छु । गढीमाइको दर्शन गरेर शुरु भएको राजधानी वाहिरको पहिलो जागीरे जीवनमा सिक्नु पर्ने विषयहरु असरल्ल छन ।
एकातिर स्थानीय शासन ऐन, अर्कातिर सार्वजनिक खरिद ऐन । कतै पुराना क्रोनिक कर्मचारीको चंगुल त कतै चाटुकारहरुको खातिरदारी गजव भइरहेछ तराइको जागिर । वरी परी घुमीरहने कार्यालय सहयोगीको पारा देख्दा आफै मुन्ना भाइ भएजस्तो लागेको छ । अस्तव्यस्त वजार, कानूनको वेपर्वाह प्रयोग, जनप्रतिनिधिको नौलो अनुभव र ज्ञान सवैको संयोजन मिलाउनु कम्ती चुनौतिपूर्ण छैन । वसाइको मेसो मिली नसक्दाको होटलको वास, होटलको खाना र वार्है महिना वगीरहने नाकको पुरानै रोग कलैयाका शुरुवाती दिनमै हात लागेका छन ।
शुदुर पहाडको स्यागंजा विर्घाका रमणीय फांटको स्मृति मनमा वोकेर यो उखरमाउलो गर्मी र लामखुट्टेको चरम आक्रमणमा पर्दा घरी घरी घरको संझना आइरहेको छ । “बाबा हजुरलाई संझेर स्कुलमै रोएनी” भन्ने कलिली छोरीको ममता, सेट भइसकेको परिवेश छोड्दाको विरानी बीचका कहरहरु कम्ता कठिन छैनन ।
असार १० मा वजेट ल्याइसक्नु पर्ने हतारो । अनुभव हासिल भइनसकेका जनप्रतिनिधि र सिकाइको चरणमै रहेको मेरो स्थानीय निकायको कार्यसम्पादन अनुभव बीचको समन्वयले अवका केही दिन खानेछन । सांझमा मन नभएपनि टहल्ने वहानामा पान चपाएर कति दिन फ्रेस भइन्छ परिक्षाकै घडी वनेको छ ।
जाने वेला “खवरै भएननी” भन्ने आफन्तहरुको गुनासो । सफल भएकोमा “बधाई छ!” भन्ने मित्रहरुको शुभेच्छा र यातायात क्षेत्रमा जस्तै राम्रो काम गरेर नाम राख्नुस है भन्ने संचारकर्मी साथीहरुको सुझावलाई काविल वनाउन चुनौतिपर्ण छ । तर असम्भव भने लागेको छैन । काठमाण्डौमा रहदा जस्तो विहान विहानै कक्षाका झन्झटहरु हटेका छन तर नंया नंया साथीहरुलाई ज्ञान वाड्ने अवसर चुकेको छ ।
अबका हरेक चाडपर्वहरु निरस रुपमा वित्ने छन । न कोही आफन्त न कोही परिवेश मिल्ने गांउले । कठिनाइका बिच आफुलाई खार्ने प्रयास रहने छ । सफल हुंदा या परिक्षा उतिर्ण गर्दापनि कहिले कांही यस्तै कठिन घडीहरु आउदा रहेछन । जुन मैले भोगेको छु । अवका केही समय व्लग कारिता मेरो साथी हुनेछ । आसा छ बारा वाट विर्घाको संझना पनि मिठो हुने छ ।

पखाले यी आंखा पनि दृष्य उही छ
जंहा नै म हिडे पनि धर्ती उशी छ
न सक्छु म आंकाश चिथोरेर फेर्न
न सक्छु म जुनको उज्यालो नै फेर्न
नारायण गोपाल विर्सीन नसकेको कुरा मधुर स्वरमा सुनाउदै छन । म भने जंहा जांदा पनि आंखै अगाडी आउने त्यही धर्तीको अलाप सुनाइ रहेको छु । मित्रहरुको हौसला कस्तो हुन्छ । मुसुमुसु हास्दै गम खाइरहेको छु । सानो प्रयासलाईपनि राम्रो प्रयास भनेर हौसला वढाएका कमेन्टहरु मुहार पुस्तिकाको पहिलो पृष्ठमै असरल्ल छन । यस अघिको पोष्टले पाएको हौसलाले फेरी सिर्जनशिल वनाएको छ । सिमसिम पानी परीरहेको एकान्तकुनाको एकान्त कोठावाट यी अक्षरहरु टाइप गरीरहदा कुनै रविन्द्र संगीतको जस्तो धुन आइरहेको छ एकतमास ।
वैलैको वर्षाले पाखा र चउरहरुमा हरीयाली छाएको छ । खेती सप्रिदो छ । चराहरुले गीत गांउन पाएका छन । वाली लगाएर प्रतिक्षामा वसेको एक किसान जस्तो म मौषमको लाभ तस्विरमा लिइ रहेको छु । यस्तो सिजनमा ग्रामिण इलाकाको भ्रमण कम्ती रोमान्चक हुदैन । हरियाली हेर्दै, कलकल वगेको पानी नियाल्दै, सिमसिमे पानीवाट छलीदै ग्रामिण वाटाहरु नाप्नुको आनन्द वेग्लै । न जाडो न गर्मी सितल मौषमवा पदयात्रापनि रोमन्चक नै हुन्छ ।
उच्च पहाडी भुभागमा पहिरोको डर वाहेक अन्य ठूला कठिनाइहरु आउदैनन । त्यसैले हिड्नका सोखिनहरु यो मासलाई मन पराउछन ।

बागलुङ, भकुण्डेस्थित बराहा तालमा देखिएको धौलागिरी हिमालको मनमोहक छाया । तस्बिर- बसन्त कुमार श्रेष्ठ

शिरिषका फुलहरुः चक्रपथ विस्तारपछि यस्ता फुलहरु हराएपनि एकान्तकुना महालक्ष्मीस्थानमा यस्ता फुलहरु रंगीन देखिएका छन ।
नीला शिरिष फुलेको शहरवाट मलाई गांउको याद आइ रहेको छ । ओखती लगाएपछि त्यसको परिणाम कुरेको मरिज जस्तो भएको छु म । दिनहरु अधैर्यमा वितिरहेको वेला मलाई गांउको संझनाले सताइ रहेको छ । पालुवा लागेका रुख, पलौटो घांस र चिरविर÷ चिरविर गर्ने चरा यो धुलोमान्डौमा संभव छैन । त्यसैले त दिन विराएर पानी परीरहने यो मौषममा गांउको याद ताजा भएको छ ।
हरेक एकादसी र चतुर्दशी चाड वन्ने गांउ, सत्यनारायणको पुजा र चौको टाल्ने अवसर पर्व वन्ने गांउ, २ वटा वस गांउ भित्रिदा वहसको विषय वन्ने गांउ मेरो प्रिय छ र स्मृतिमा घरी घरी आइरहन्छ । व्लग नियमित नभएको पनि हप्तौ भयो । लेख्ने जांगर कम चल्छ । अभ्यास नगरेपछि श्रृजना हराएर जान्छ । कहिले कांही पुराना पेजहरु खोल्छु । पढ्न कम जान्ने तर पढेको अत्यन्तै मन पराउने छोरीले बाबा यो पढ्नुस त भनेर दोहोर्याइ तेहेर्याई पढ्न लगाउछी र मात्र पढिन्छ पोष्टहरु ।
आमा विर्घा फर्किन पाए हुन्थ्यो भन्नुहुन्छ र आमाको मन भुलोस भनेर व्लगका पेजहरु छानी छानी पढेर सुनाउछु । व्लगका असल पाठक यिनै हुन जसले विर्घालाई माया गर्छन । चाहे मुलुक भित्र हुन चाहे मुलुक वाहिर । ती तमाम पाठकलाई समय समयमा नंया विषयहरु दिन नसक्दा कैले कांही खिन्न हुन्छु ।
जीवनको उत्तरार्ध गांउकै घरको पिढींमा वसेर व्लग लेखेर विताउने इच्छा राख्ने म समयले साथ दियो भने अवको केही हप्तामै काठमाण्डौ वाहिरको जागिरमा रमाना हुनेछु । त्यति वेलाको मेरो एकान्तको साथी हुनेछ । व्लग र तंपाईहरुसंगको अन्तक्र्रिया । त्यसका लागि सवैको आर्शिवाद रहेको ठानेको छु । वांकी अर्को अंकमा ।

वखान गरेर नथाकिने विर्घाः वैघागांउवाट देखिएको विर्घाको रमणीय गांउ ।

नारन सर हामी बीच हुनुहुन्न । उंहाका अनेक स्मृतिहरु भने सदैव रहीरहने छन । २००६ सालमा मुलवाटा मुनी जन्मिएका नारन सर, विर्घा र त्यस क्षेत्रको शैक्षिक उन्नयनको जिउदो साक्षी हुनुहुन्थ्यो । जनता मावीको पहिलो एसएलसी प्रडक्ट नारन सर कालान्तरमा त्यही विद्यालयको प्राधानाध्यापक हुनुभयो । जागीरे जीवनको उत्तरार्धमा त्यस क्षेत्रको श्रोत व्यक्ति समेत वन्नुभयो ।
२०४६ साल अघिको प्रतिवन्धीत कालमा नेपाली कांग्रेसको नेतृत्व समेत लिनुभएका नारन सर खरो भाषण गर्नमा माहिर हुनुहुन्थ्यो । वाक कलामा अत्यन्तै निपुण नारनसरका विद्यार्थीहरु अहिले सार्वजनीक जीवनका उच्च ओहदा र जीवनका सफल खुट्कीलामा यात्रारत छन ।
२०७५ वैशाख १२ गते स्वर्गे हुनुभएका नारन सरको जीवनका ६९ औ उकाली ओरोलीहरु चर्चामै रहेर वितेका थिए । सानो विषयलाईपनि कलात्मक ढंगले प्रस्तुतगरी सवैलाई हसाउने नारनसरको हास्य चेतनाले हामी टोलवासीलाई अझ वढि रमाइलो गराउथ्यो । मेरा जनतामावी कालका शिक्षक नारन सरसंग क्लासमा भन्दा ट्युसन पढ्दाका रमाइला स्मृतिहरु मानस पटलमा आइरहेका छन ।
मलेई आवैको मन्दिरमा गुन्द्रीमा गुचुमुच्च परेर वसेका हामी एसएलसी दिने विद्यार्थीबीच पिंध सुकेको गिलासमा वाक्लो दुधको चिया सुरप सुरप पारेर नारन सरले पढाउनुहुन्थ्यो । धेरैको ध्यान पढाइमा भएपनि म जस्तो पढाइमा कम रुची भएको विद्यार्थीको ध्यान भने सरको चिया कति भयो भनेर जुल्क्याउनमै हुन्थ्यो । पुष माघको जाडोमा विहान ६ वजेदेखिको ट्युसन क्लास ।
अहिलेजस्तो न्याना लुगा प्रसस्त नभएको वेला अनि नारन सरको तातो चिया । हामी धेरै घुटुघुटु थुक निल्दै पढ्थ्यौ । अक्जुलरी भर्व कन्ठ पार्न लगाउने नारन सरले हामी विद्यार्थीले कन्ठ भन्न नसकेपछि कान्छा छोरा राजुलाई वोलाएर फरर्र्रर भन्न लगाउनु हुन्थ्यो ।
ट्युसन लगातार पढेपनि सकेसम्म ट्युसन फी नतिर्ने दाउमा हुन्थ्यौ हामी । नारन सरलाई फीस तिर्न छ भन्दै घरवाट आइसी नोट लिएर जाने हामी धेरै जसो आइसी अर्चलेमा रहेको चिफलडांडा भिमको पसलवाट पाइनापल विस्कुट किन्नमा खर्च गथ्र्यौ । पढाइमा अल्छी नगर है केटा हो भन्ने नारन सरले मलाई हात लगाएको भने याद छैन । नारन सरको गाली हामी रमाइलै मानेर सुन्थ्यौ । कहिल्यै सिररियस्ली लियनौ र त जहिले अंग्रेजी विषयमा फेल हुदै क्लास चढ्दै जान्थेउ ।
फागुन २२ गते अर्चलेमा हुने जुनीयर रेडक्रस सर्कलको लोकगीत प्रतियोगीतामा जहिले उद्घोषकको भुमिका निर्वाह गर्ने नारन सर अन्य सभा समारोहमा पनि जहिले वक्ताको रुपमा देखिनुहुन्थ्यो । विद्यालय संचालनका क्रममा अनेक वाद विवाद भएपनि सामाजीक जीवनमा कहिल्यै त्यसको छनक नदिने नारन सरका कारण मैलेपनि प्रवेशीका परिक्षामा सहभागी हुने मौका पाएको थिए । मेरो सर्टिफिकेटमा भएको जन्म मिति नारन सरले नै राखीदिनु भएको थियो ।
कक्षा १० मा भर्नुपर्ने रजिष्टेसन फर्म भर्न घर्ती रमेश, पंहादी गोपाल र म छुट्यौ । अरु सवैको फर्म भरीयो । हामी मात्र वांकी भयौ । रमेशले ह्या पढेर को ठुलो भाछर नभरम यार भन्न लाग्यो । म पनि अलमल परे । यस्तैमा पंहादी डिल्ली सरले म गोपालको छुटेको फर्म भर्न स्यागंजा जादैछु तिम्रो पनि भर्ने भए २ प्रति फोटो र ७२ रुपैया लिएर छ्ट्टिो आउ भनेर घर पठाउनु भयो ।
भाग्यले आमालाई घरमै भेटे र ७२ रुपैया समेत ल्याएर डिल्लीसरलाई वुझाए । सरले स्यागंजामा पुगेर नारनसरलाई मेरो फोटो र पैसा दिनुभएछ । नारन सरले फर्म भर्न छुटाउन भएन अनुमानकै भरमा सही फर्म भर्दिनु भएछ । यसरी फोन समेत सम्पर्कको माध्यम नभएको त्यो जमानामा सोध्ने कुरा भएन अनुमानकै भरमा मेरो जन्म मिति हालीदिनु भएछ नारन सरले । यसरी छुटेको फर्म भर्ने मौका पाएकाले मैले प्रवेशीका उतिर्ण गरे र कालान्तरमा निजामती सेवामा वसेर काम गर्ने मौका पाए । त्यतिवेला फर्म भर्न छुटेको भए यतिवेला म मेरा धेरै मित्रहरुसंगै वैदेशिक रोजगारीमा हुन्थे होला जस्तो लाग्छ ।
म र मजस्तै अरुका विभिन्न स्मृति जोडिएका नारन सर चेतनाको, परिवर्तनको र शैक्षीक उन्नयनको विर्घाको हस्ती हुनुहुन्थ्यो । धेरै वर्ष अगाडीको पुत्र वियोग, केही वर्ष अगाडीको पत्नी वियोगपछि एकान्तिक वन्दै जानुभएका नारन सर काठमाण्डौमा छोराहरुले कर गर्दापनि विर्घामै वस्न रुचाउनुहुन्थ्यो । २ हप्ता अगाडीमात्रै सहोदर दाई गुमाएका नारन सर यति छिट्टै स्वर्गे हुनुभयो । नारन सरको परिवारमा दयाराम र राजेन्द्र गरी २ सुपुत्र छन । विर्घाको शैक्षीक उन्नयनका उज्याला नक्षत्र नारनसरको असामयीक स्वर्गारोहणवाट विर्घा र त्यस क्षेत्रमा अपुरणीय क्षती पुगेको छ । परिवारमा समवेदना र नारन सरको आत्मालाई चीर शान्ति प्राप्त होस कामना सहित । अलविदा नारन सर ।

चैटे डशै राकेट पामले
आलम थानागं आन्निगं के स्याह्केले
वुद्ध घर्तीले चैते दशैलाई संझीएर गाएको मगर भाषाको यो गीत स्यागंजाको पश्चिम भेकमा खुवै प्रशिद्ध छ । चैते दशैमा आलम देवीको दर्शन गर्ने र त्यसै क्षेत्रको मेलामा रमाउने पुरानो प्रचलन हो । आजभोली स्थानीय युवा क्लवले चैते दशै आलमथान महोत्सव समेत आयोजना गर्ने गरेको छ ।
हुनत आलमथानको गीत गाउने गायक वुद्ध आफै यसवर्ष चैते दशैमा आलम जान नपाउने भन्दै लुम्वीनी भ्रमणमा छन । म भने शाह राजहरुकी इष्ट हाम्री भने घनिष्ठ आलम देवी संझीरहेको छु । मेरो स्मृतिमा वाल्यकालक आलमदेवी भ्रमणका रमाइला दृष्यहरु नाचीरहेका छन ।
आलम देवी संझीदा मेरो स्मृतिमा आउने अर्को स्थान हो राम्दी । राम्दी मेरा लागि वियोगको मानक लाग्छ । काली तटको राम्दीमा मानिसको अन्तिम संस्कार गर्ने भएर वा राम्दी पुल तरेर मुग्लानीया हुने भएर पनि होला राम्दी मेरा लागि वियोगको विम्व हो । यही विम्वलाई मानक मानेर भने धेरै गीत संगीतहरु श्रृजना भएका छन ।

अहीले त मरिन्छ क्यारे
राम्दीमा पीपलु ओइलायो
अग्लो छ राम्दीको पुल
खसे भने वाचुला नभने
युट्युवले पुरानो गीत सुनायो । कुनै विद्यालयको वार्षीकोत्सव कार्यक्रममा कलिला वाल वालीकाले यो वृद्ध गीत मसिनो स्वरमा गाउदै थिए । म भने मेरा पुराना स्कुले दिन र राम्दीको स्मृर्तीमा हराउदै थिए । राम्दी स्यागंजा र पाल्पालाई जोड्ने भएर होइन, प्रसिद्ध शीद्ध बाबाको थान भएर मात्र पनि होइन, यो सिद्धार्थ राजमार्गको काली गन्डकी माथी निर्मित शुन्दर पुलका कारणले पनि प्रशिद्ध थियो ।
कन्चन काली माथी वनेको यो पुलले तंहाको जीवन शहज, सरल मात्र होइन शुन्दर पनि वनाएको थियो । मानीसको जन्म देखि मृत्यु सम्मका १६ संस्कार यही राम्दी र कालीको तटमा हुन्थे । परदेशीने लाहुरे यही पुल तरेर मुग्लान जान्थे । त्यसैले त उनीहरु यही पुललाई कल्पेर गीत गांउथे ।
राम्दी पुल तरने वित्तिकै
बांचे भेट मरे त यत्तिकै
जीवनसंग विरक्त भएर कल्पवासमा आउने विधवा हुन या इश्वरको खोजीमा तपस्याकालागि संसारिक मार्ग छोडेकाहरु हुन राम्दी सजिलो गन्तव्य थियो । हरेक कात्तिके ठूला एकादशी, वैशाखे सक्रान्ति,माघे सक्रान्तिमा मेला लाग्ने राम्दी विगतमा जति गुलजार थियो अहिले त्यति गुलजार वनेको छैन ।
पुल पुरानो हुदै छ । गन्डकी र धौलागिरी अंचलको पहाडलाई मधेर र भारतसंग जोड्ने एकमात्र विकल्प राम्दीको पुलका अनेक विकल्पहरु आइसकेका छन । अहिले पोखरा भैरहवा सिधा हवाई उडान समेत भएपछि यसको महत्व अझै खस्केको छ । महत्व घट्दै गएपनि स्मृति भने झन झन ताजा भइरहन्छ । त्यसैले त राम्दी पुलको मानकमा अनेक गीतहरु वनेका छन र ती सवै उत्तिकै हिट पनि । नारायण रायमाझी र अमृता झेडी भन्दैछन
संगै वस्न कैलेनी जुटेन
तिम्रो फोटो साथैमा टुटेन
राम्दी पुल तर्ने
वाचे हुम्ला भेट मरे के गर्ने