हवाडाको पुल छैवैमा रहेको रेल्वे स्टेशनमा ओर्लिदा भोलीपल्ट विहान भइसकेको थियो । रातभरको रेलको पहिलो र नौलो यात्रा, थकित शरिर र निरन्तर वेन्चवाट झुन्ड्याइएकोले शुन्नीएका भारी खुट्टा लिएर ओर्लीदा मन पनि त्यसै त्यसै भारी भएको थियो । ठांउ नौलो भएपनि उमंग थिएन । आमाको, घरको र गांउको याद आइ रहेको थियो ।
घरको झ्यालवाट हाम्फालेर हिडेको जोश विस्तारै हराउदै थियो । झोला थिएन यद्यपि शरिर भारी भैरहेको थियो । नजिकै अनुपम हवाडाको पुल भएपनि कुनै रोमान्चकता थिएन । रेल्वे स्टेशनवाट वाहिरदै गर्दा भिडभाड युक्त सवारी देखेपछि मनमा त्राशले वास गर्यो । जीवनमा एकैपटक यति धेरै सवारी साधन पहिलोपटक देख्दा म त्रशीत थिए ।
शालिकराम दाई त परिचित थिए । फ्याटटै सडक पार गरे, राना दुर्गाले पनि शालिकराम दाईको पछि लागेर सडक पार गरीहाल्यो । म तन्द्रा र रातभरको रेलको आवाजवाट भर्खर त्रगींएको कलिलो ठिटो सडकको वारी नै रहे । साथीहरु पारी पुगे आफु वल्लो छेउमा छु । जोशीएर जांउ सवारी साधन वग्रेल्ती छन । के गरौ र कसौ गरौका बीचमा साथीहरुले निरन्तर वोलाइ राखे । आफुलाई सडक पार गर्ने आंट छैन । विलखवन्दका बीच शालिकराम दाइले हात समाएर तार्नुभयो । यसरी पहिलो यात्रा नै हात समातेर तार्नु परेपछि मेरो वांकी दिन कस्ता होलान म चिन्तीत थिए ।
कस्तो होला कलकत्ता, कस्ती होली म्यानेजरकी छोरी, कस्तो होला दही र कुराउनी मनमा झिनो उमंग मात्र थियो । त्यो भन्दा हैरानी थियो कलकत्ताको प्रचन्ड गर्मीको । पसिना चुहाउदै केही व्यस्त सडक पार गरेपछि हामी पुग्यौ सडक छेउको एउटा साधारण रेष्टुरेन्टमा । आकारमा सानो भएपनि मानिसको भिडकाबीच दुर्गा, शालिकराम दाई र म पनि यौटा टेवलमा वसेर अर्डर दियौ ।
मानिसका लवज र वोली मैले फिलिममा देखेको मिथुन चक्रवर्ती वा अजय देगवनका जस्तो थिएनन । शन्तोष चलचित्र मन्दिर पाल्पामा हेरेका केही हिन्दी फिल्मको टुटेफुटे लवजमा हिन्दी त वोली हाल्छु भन्ने मेरो अनुमान क्रमश धराशायी हुदै थियो । कलकत्ताको लवज र वोलीचाली जीवनमै पहिलोपल्ट सुनेकाले होला म विलखवन्दमा थिए । यंहाको वंगाली भाषा र धोन्योवादको लवज मेरा लागि नौलो थियो ।
सडक छेउको सानो झुपडीवाला पसलमा पुरी र तरकारी खाएपछि हामी लाग्यौ शालिकराम दाइको कारखाना तिर । रातो रंगका पश्चिम वंगाल सरकारले चलाएका वस चढेर हामी लाग्यौ हवाडावाट टाढा रहेको वेलगाछी तर्फ । वनारश रोड हुदै अगाडी वढेको हाम्रो यात्रा मूख्य सडकमा गएर रोकियो । सडकको प्रचन्ड गर्मीमा हामी हातैले तान्ने रिक्सा चढेर लाग्यौ एम के आइरन एन्ड स्टिल वक्र्स वेलगाछी ।
गन्तव्य जादैगर्दा पुराना घर, यत्रतत्र छरिएका फोहोर, भुइभरी कालै रंग र छरिएका कोइलाले शहरको शुन्दरता पटक्कै दिएका थिएनन र दिउन पनि कसरी । करिव २० मिनेटको रिक्सा यात्रापछि पुगियो पुरानो सडकमा । जीर्ण र पुरानो सडकमा कोइला यात्र तत्र छरिएको, कालो धुलो र पुराना संरचनाले मन खिन्न वनाएको थियो । त्यहा शहरको रोमान्चकता र शुन्दरता रत्तिभरपनि थिएन । हामी एम के आइरन कम्पनीको गेट छिचोलेर भित्र पस्यौ ।
मोटो विडवाला चस्मा लगाएका र उमेर छिप्पीएका एकजना मानिसले नेपाली लवजमै सोधे आउनु भो शालिकराम जी? नौला केटा देखेर होला म र दुर्गालाई एक टकले हेर्दै वुढाले भने ए तिमेरु लाउरे हुन आको कलकत्ता । हामी दुवैले आज्ञाकारी छात्रजस्तो टाउको हल्लायौ मात्र । कोइला र फलाम यत्रतत्र छरिएको कारखानामा उधुम गर्मी थियो । पुराना लाग्ने एकतले र माटाको टायलले छाएका घर रहेछ शालिकराम दाईको क्वाटर ।
गांउमा आउदा रवाफिला देखिने शालिकराम दाईको क्वाटर भने त्यस अनुसारको नदेख्दा खिन्न लागेको थियो । कोइलामा हिरा खोज्न हिडेको म भने दही र कुराउनी, म्यानेजर र उसकी छोरीको कौतुहलतामा थिए । गएको दिन आराम गरेर विताइयो । तिनै गेट खोल्ने मोटो विडवाला चस्मा लगाउने नेपाली वाजेले वन्दाको झोल र आलु चोखासंग कलकत्ते रोटी खिलाए सांझमा । भात खाने वानी लागेको म भने रोटीवाट शन्तुष्ट हुन सकिन । फेरी घरको र आमाको यादले सतायो । तातो झोल भात, मनतातो दुध र आमाको न्यानो धरै पटक मिस भयो ।
भोलीपल्ट दुर्गा फुपुको तिर गयो दमदम एयरपोर्ट नजिक । शालिकराम दाई काममा व्यस्त हुनुभयो म भने भान्साको म्यानेजर वने २ जना शालिकराम दाई र मरोे । कान्छो छोरो भएर घरमा पुल्पुलिएकोले पाककला मेरो वसमा थिएन । त्यसैले आफैले वनाएको भोजन आफ्ना लागि अप्रिय हुदै थियो । कलकत्ताको गर्मी, आलु चोखा र वन्दाको झोलसंग पानी तारेको मोटा चामलको भात । दिनहरु झन पछि झन कठिन हुने वाला थिए ।
पर्सी पल्ट शालिकराम दाईले एम के आइरनको अफिसमा लानुभयो । कारखानासंगै जोडिएको गेटनेरैको अली सफा भवन रहेछ अफिस । अफिसमा ठुलो चस्मा लगाएको र अलीसान भुडी भएको गोरो गोरो मान्छे पंखा हम्किीदै वसेको थियो । देख्दै डरलाग्ने काया भएको यो विशाल प्राणी मानिस नै भएपनि मेरालागि डरलाग्दो थियो । केही समय वंगालीमा कुरा गरेपछि शालिकराम दाईले मलाई चिनाउनु भयो । अफिसको म्यानेजर त उही अलीसान पो रहेछ ।
म्यानेजर हो भनेपछि उसकी छोरीको अनेक किस्सा सुनेको मेरा लागि उ अव प्रिय र परिचित लाग्ने वाला थियो ।
केही दिनको वसाईपछि शालिकराम दाईले कुरा मिलाउनु भयो र म उमेर नपुगेपनि अफिसको सामान्य कर्मचारीको रुपमा मौखिक नियुक्तीमा जागिरे भए । मोटो म्यानेजरले मेरालागि जागिरको राम्रै कृपा गर्यो । कार्यालयमा के काम होस मेरा लागि । न शिप न ढंग, न क्षमता न तरिका । यद्यपि येन केन अफिस चलेकै थियो । सामान्य रेकर्ड राख्ने । म्यानेजरलाई सहयोग गर्ने आदि काम चलेकै थियो ।
कहिले कांही कारखानाका संचालक पनि आउथे । उनको नाम थियो मुनिर कान्ति पाल । उनकै नमवाट कारखानाको नाम राखिएको थियो एम के आइरन एन्ड स्टिल वक्र्स । कम वोल्ने संचालक मिलेको शरिर भएका फिट फाइन देखिन्थे । तैपनि मेरालागि मोटो कायावाला म्यानेजर नै प्रिय थियो ।
कलकत्ताको वसाईका क्रममा मिठो दही र जेरीको स्वाद पनि पटक पटक पाइयो तर म्यानेजरकी छोरीको दर्शन भने पाइएन । त चिता म पुर्याउछु भने जस्तो त्यो रमाइलो दिन भने आएरै छोड्यो । म्यानेजरका प्रिय शालिकराम दाईलाई पहला वैशाखका दिन काली माताको दर्शनमा म्यानेजरले निम्त्याए । म कलिलो ठिटोलाई एक्लै छोडेर शालिकराम दाई जाने कुरा भएन त्यसैले ननिम्त्याइएको पाहुनाका रुपमा म पनि टिममा शहभागी भए । २०५१ शालको वैशाख १ गते म पनि पहला वैशाख टोलीमा सहभागी भए । विहानै नुहाइ धुवाई सकेसम्म चिटिक्क परेर म पनि तयार भए । पुरानो जिप स्टाइलको गाडी गेटमा आएर घच्याक्क रोकियो । शालिक राम दाई र मपनि जिपमा चढ्यौ । जिपमा मेरा पसन्त म्यानेजरका अलावा त्यस्तै काया भएकी महिला र छरीतो शरिर र मेरै उमेरकी केटी थिइन । मोटी महिला म्यानेजरकी श्रीमती र छरितो शरिरकी केटी म्यानेजरकी छोरी हुन भनेर मैले लख काटी हाले ।
न भाषा, न भेष हामी बीच कुराकानी हुने कुरा भएन । त्यसमाथि हामी अफिसका सामान्य कर्मचारी वुढा परे म्यानेजर । तै पनि शालिकराम दाई गफ गर्दै जानुभयो उंहाले नै मलाई म्यानेजरकी श्रीमती लाई नोमोस्कार गर्न लगाउनु भयो । छोरी लाई चिनाइदिनु भयो । मलाई हेरेर छोरी मुस्कुराइ म भने लजाए । वेलगाछीया वाट काली मन्दिरसम्मको लामो यात्रामा मैले अनेक पटक जुल्क्याएपनि म्यानेजरकी छोरी भने झ्यालवाट वाहिर जुल्क्याउनमा नै व्यस्त भई ।
कालीमाताको मन्दिरमा पुगेर गाडी रोकियो । म्यानेजर, उनकी श्रीमती र शालिकराम दाई पुजाको लागि मन्दिर भीत्र जानुभयो । वाहिर कुर्नेमा पर्यौ म्यानेजरकी छोरी र म । उसैले सोधी मेरो नाम े? म उसको वंगाली सोधाइवाट अलमलिएको देखेपछि उसैले अंग्रेजीमा सोधी मेरो नाम । मैले आफ्नो नाम वताए र उसको सोधे । उसको नाम रहेछ दिया मुखर्जी । यसरी कालीमाताको मन्दिर परिशरमा हाम्रो परिचय शुरु भयो ।
उसको अंग्रेजी राम्रो थियो । नरोकिई वोल्थी । म भने कनी कुथी वोल्नु पर्ने । मेरो हविगत देखेर होला उसैले अफर गरी म तिमीलाई राम्रो संग अंग्रेजी वोल्न सिकाइ दिउला । उसका अफरले अव हाम्रो सम्वन्ध झांगिने वाला थियो । हाम्रा कुराकानीका बीच शालिकराम दाईहरु आउनु भयो ।
ज्योती वसुले लामो शासन गरेको पश्चिम वंगालमा त्यो समयमा वहुराष्ट्रिय उत्पादनहरु पहला वैशाखवाट मात्र विक्रि गर्न पाइने प्रचलन रहेछ । हामी पनि म्यानेजरको अफरमा नजिकैको रेष्टुरामा गयौ मिठाई खान । टेवल शेयरींगका क्रममा दिया र म भने आमने सामनेको वेन्चमा पर्यौ । मिठाई भन्दा पहिला हामी सवैको टेवलमा आयो कोकाकोला । गांउमा दही, मही र शर्वत मात्रै जानेका मेरो लागि यो नौलो पेय पदार्थ विचित्रको थियो । वोतलवाटै घुट्क्याउनुपर्ने । वोतलै असिना जस्तो चिसो । कसरी खाने होला विलखवन्दमा परेका वेला दिया भने घुटघुटी पिउदै थिई वोतलवाट । म भने जति पटक मुखमा लान्छु । त्यतिपल्ट नाकमा ग्यास आईहाल्छ हुस्स ।
कोकाकोला मेरालागि ठुलै समस्या वनेर देखापर्यो । केही घुट्का त खाए तर अव भने मुखमा ग्यास भरिएर खानै मुस्कील पर्दै गयो । मेरो हवीगत देखेपछि दिया मात्र होइन म्यानेजर र म्यानेजरकी श्रीमती पनि हास्न थाले । यसरी जीवनकै पहिलो कोकाकोला शेवन मेरालागि कठिन भयो । जुन वोतल मैले सिध्याउन पनि सकिन ।
पहला वैशाखको काली मन्दिर दर्शन पछि हामी वेलगाछीया आयौ । पहला वैशाख पश्चिम वंगालमा धुमधाम साथ मनाइदो रहेछ । एमके आइरनमा पनि मिठाई, खानाका परिकार र कोकाकोलाको राम्रै व्यवस्था भयो । गुलीया मिठाइ मेरा आकर्षणका विषय भएपनि कोकाकोला त्यहाको वसाई भरी मेरो प्रिय रहेन ।
एवं रितले चलेका दिनमा दियासंगका एकाध भेट वाहेक खासै सम्पर्क हुन पनि सकेन । झन्डै ४ महिनाको कलकत्ता वसाईपछि एसएलसीको रिजल्ट पनि आयो । आइए पढ्न पाल्पा वस्नुभएका दाइवाट खवर पनि आयो र म पनि केही महिनाको लाहुरे जीवनवाट घर फर्किए । न कलकत्ताको उत्साह रह्यो न म्यानेजरकी छोरीसंगको सामिप्यता रह्यो ।
खाली मिठो कल्पना तितो यथार्थमा परिणत भयो । मौले शालिकराम दाई अहिलेपनि कलकत्तामा हुनुहुन्छ । उंहाको लगन, मेहनत र परिश्रम देख्दा गजव लाग्छ । बस मेरो स्मृतिमा म्यानेजरकी छोरी नरहेपनि लाहुरे जीवन र कलकत्ता भने संझनामा आइरहन्छ ।