स्मृतीमा टिकाराम सर

Anup Pandey's photo.


लामा लामा खुट्टा भएको टिकाराम…. भन्दै कक्षा १० को गणीत पढाउदा उदाहरण दिने टिकाराम सर हाम्रो स्मृतिमा मात्र रहेको पनि १०० दिन कटीसकेको छ । विर्घा खारडांडामा जन्मीएर लामो समय शिक्षण पेशामा रहेका टिकाराम सरले सिकाएको जोड घटाउ पढेर हामी जीवनको जोड घटाउको यो चरणमा आएका छौ । वान्की मिलाएर अक्षर लेख्न सिपालु सरले असल मानीस वन भन्ने शन्देस सवैलाई दिनुभयो ।
स्वास्थ्यका कारण जीवनको उत्तरार्धमा कठिनाइ भोगेका टिकाराम सर पछिल्लो समय मधेश वसाइ जानुभएको थियो । सकुन्जेल जनतामावी र यसका विद्यार्थीको सेवामा खटीएका सरसंगका अनेक स्मृतिहरु तजै छन । लामो तर गम्भिर वोलीका सर प्रिय गुरुहरु मध्ये अग्रणी हुनुहुन्थ्यो । परिवार मधेशमा रहेपनि एक्लै विर्घामा अध्यापनमा रहेका सर नेपाली अक्षर लेख्दा एकलाखेको वान्की मिलाउन खप्पीस हुनुहुन्थ्यो । हामी ९÷१० कक्षाका विद्यार्थी छदा सरका यस्तै वान्की चोरेर राम्रा अक्षर लेख्ने प्रतिस्पर्धामा हुन्थ्यौ । तर कंहाका सरका अक्षर कंहाका हाम्रा । जीवनका जोड घटाउ मात्र होइन क्यालियोग्राफी राम्रो वनाउन पनि सरको अभिन्न योगदान छ ।
सरसंगको मेरो पहिलो मुलाकात राम्रो नभएपनि पछिल्ला दिनमा मलाई माया गर्ने र मैले श्रद्धा गर्ने टिकाराम सर गएको दशैको आसपास स्वर्गे हुनुभएको थियो । स्मृतका कुनामा रहीरहने प्रिय सरसंगको पहिलो संझनाका रुपमा चेस चोरीको घटना स्मृतिमा ताजै छ । हामी ७÷८ कक्षामा पढ्दा चेस खेल खुवै लोकप्रिय थियो । भलीवल हाम्रो भागमा नपरेपछि चेस हाम्रो सजिलो रोजाइ थियो । भलीवल त गुप्त वहादुर वी.क. रवी राहाडी, वाइ पी पान्डेहरुको पेवा जस्तै थियो । फेरी १० कक्षामा पढ्ने वलिष्ट र लाठेहरुका अगाडी हाम्रो के चान्स । त्यसैले कोही लुडो कोही चेस खेलेर सानो कक्षाका साथीभाइहरु दिउसाको व्रेकको १ घन्टा कटाइन्थ्यो ।
यसै मेसोमा स्कुलका खेल सामाग्री प्रति हामी छुच्चा केटाहरुको कुदृष्टी फैलीएको थियो । खेलका सामाग्री चोरी गरी घर लान पल्केका केटाहरुको हुलमा म पनि मिसिन पगेर घर लगे जनतामावीको चेस वोर्ड । यो कुरा थाहा पाएका टिकाराम सरले अर्को दिन मलाई एकान्तमा सोेध्नुभयो
किन चेस वोर्ड घर लगिस ?
सरको सोधाइले अली झस्कीएको मैले आफ्नो वचाउ गरेः सर सवैले लुडो, घल लछन त्यइ भर मैले पनि चेस वोर्ड लकोहुम सर ।
सर झेक्कीनु भयोः अरुले जे गर्छन त्यइ गर्नी? तेसोभा वलाममा मान्छे मार्याछन त पनि मार्दै हिड्छस की?
सरको अनपेक्षीत सोधाइले अवाक भएको मेरा ओठ कापे, आतं थर्थरायो र हात जोडेर भने सर भोली ल्याउछु ।
मेरा कांपेका ओठ, झरेका आशुका धारा, थर्थराएको शरिर हेरेर सरले भन्नुभयो ः हुन्छ तेसभा भोली ल्याएस ।
मेरो वोली फुटेन टाउको मात्र हल्लाए ।
सरको थुराइले होस गुम भएको मेरालागि त्यस दिन ४ वजाउन पनि मुस्किल भयो । जेन तेन ४ वजाएर घर पुगेको मैले नविर्सेर चेस वोर्ड त्यसै दिन झोलामा हांले । भोली कति वेला स्कुल पुगेर चेस वोर्ड टिकाराम सरलाई दिउला भन्ने हुटहुटीले त्यो रात मलाइ ठुलै शकस भयो । भोली पल्ट स्कुलमा पुगेर एक्लै भेटेर सरलाई त्यो चेस वोर्ड वुझाए । खेलकुद सर कपिलदेव भएपनि मेरो खराव वानी सुधार्नलाई टिकाराम सरले भूमिका खेल्नु भएको थियो ।
त्यही घटना पछि टिकारामसर मेरा अप्रिय हुनु पर्नेमा थप प्रिय हुदै जानु भयो । अली वढि नै गाली गरे जस्तो लागेर होला सरले मेरो थप ख्याल गर्न लाग्नु भयो । पटक पटक मेरा अग्रजहरुसंग मेरो विषयमा कुरा गर्ने सरको वानी प्रति धेरैले सरको त तिमीप्रति खास अनुराग नै छ भनेर वताइ रहन्थे । मेरो पी.एच डी. का क्रममा पनि अनेक मद्दत गरेका सरले सधै म र म जस्तै उन्य उंहाका विद्यार्थीलाई होस्याइ रहनु भयो ।
आफ्ना विद्यार्थीको सधै भलो चाहने टिकाराम सरले म र मजस्ता आफ्ना शिश्यलाई कहिल्यै गलत वाटोमा लाग्न दिनु भएन । सफल होइन असल वन भन्ने शनदेश दिने टिनै स्वर्गीय टिकाराम सरप्रति हार्दिक श्रद्धान्जली । ज्ञानको ज्योति छर्ने कर्म गरेर एक वारको जुनी विताएका तिनै सरको पवित्र आत्माले स्गर्वको वास गरोस । अलविदा टिकाराम सर ।

विर्घा नविर्सनेहरुलाइ


यतिवेला मध्य जाडोमा रहेको विर्घामा हिंउदका प्रशस्तै शंकेतहरु देखिएका छन । खेतवारी वाझैछन, घाम ताप्ने र गफ हाक्नेहरुको भिडभाडै छ पसल चोक र गफ अखडाहरुमा । हुनत यसैपनि विर्घाको वुढो चिनिन्न ढेंडुवाको वुढो चिनिन्न भन्ने उखान चलेका वेलामा जो कोही नौलो मान्छे पुगेपनि यो उखान चरितार्थ भएको पांउनेछ विर्घामा। वुढादेखि वयस्क मुखमा धुंवा उडाउदै चियाका कपमा हुन्छन, गफमा ।
विद्यालयका शिक्षक व्यस्त होलान अरु गांउमा खास काम केही छैन । विहावारी सकिए । भएका ठिटाहरु कित पढ्न काठमाण्डौ कि त रिंगेट कमाउन मलेशिया पुगेका छन , वचे खुचेकापनि अघिल्लो वर्ष खयारको कारोवर गरेर केही लाख हात लगाएपछि वुटोल तिर हिडेका छन जग्गाको कारोवारमा । पछिल्लो अनौपचारिक आंकडा अनुसार वुटवलमा रहेर जग्गाको कारोवार गर्नेहरु करिव ३ दर्जनको हाराहारीमा विर्घाली ठिटाहरु रहेको पाइयो । सके लगानी नसके दलाली राम्रै आयको मेलो भएको छ जग्गाको कारोवार ।
गांउमा वुढावुडी छन । जाडोको आक्रमणका निशाना ती वयलाइ केही भए मलाम जाने मान्छेकै मुस्किल पर्ला जस्तो छ विर्घामा ।
गांउमा केही विकासे कामहरु पनि भएका छन । करिव सवैजसो वडामा डोजरवाटो पुगेको छ । खानेपानीकालागि करोडको वजेट पर्यो भनेर केही राउन्ट मिटिंगपनि सकिएको छ । अरु त यथावतै छ गांउ । अ केही सालको लागि दुवै गएको लाहुरे घर फर्कीदा भने अचम्मै पर्नु पर्ने भएको छ विर्घा । मोवाइक धेरैका शान भएका छन । मोवाइलमा वात मार्यो मोटरवाइक कुदायो । गजवै भएको छ गांउ । गांको संझना गर्नेहरुकालागि गएको दशैताका लिइएको विर्घाको यो फाइल तस्विर ।

आफ्नै घर फर्की आए …

भुकम्प पछिका दशै तिहार आए गए । वर्षौको मेहनतपछि संविधानसभावाट संविधान आए र आए दुख वोकाउने अघोषीत नाकावन्दी । जीवन कष्टकर भए, यादहरु आइरहे दिनंहु उपस्थिति जनाउने भर्चुवल वल्र्ड विराना भए । घटेका घटना नदेखे नसुने जस्तै गरी दिनहरु विते । गरिएका अपेक्षाका घडीहरु सक्किगए । कर्म गर फलको आश नगर भन्ने मान्यता वोक्नेहरुलाई फलको ठुलो चिन्ता वा सन्ताप छैन ।
मित्रहरु म फेरी आफ्नै दुनीयामा फर्की आएको छु । लामो ग्यापपछि आएकोले यादहरु कडा भएपनि लेखाइहरु गतिशिल छैनन । की हरु विर्सीइएछन । आशा गरौ निरन्तरतापछि फेरी पुरानै लयमा फर्किनेछन । चिसो वढेको काठमाण्डौमा यादहरु ताता भएर आएका छन । प्रवुद्ध पाठकहरु, परम मित्रहरु र प्रिय आफन्हरुसंगको लामो विश्रामपछि पुन कुराकानीहरु ताजा हुनेछन । अवका दिनमा चौतर्फी अभावहरुलाई देखाएर नटाढीने वाचाका साथ आजलाई आफ्नै दुनीयामा फर्केको जानकारी सहित ।